Progam političke stranke GIG
UVOD U PROGRAM POLITIČKE STRANKE GRAĐANSKA INICIJATIVA GORANACA
Na jugo – zapadnim padinama Šar planine, na Kosovu i Metohiji, nalazi se opština Gora, nju naseljavaju Goranci. To je etnička zajednica koja svoje etničko poreklo ima u južnoslovenskim narodima.
Goranci žive u opštini Gora na Kosovu i Metohiji u republici Srbiji. Opština Gora je zakonom Skupštine republike Srbije konstituisana 26.07.1990. godine, seoskog je tipa, sa devetnaest sela, koja su naseljena Gorancima. Sedište joj je u Dragašu. Goranci žive u devet sela u Albaniji i dva sela u Makedoniji.
Do Nato intervencije na Srbiju, 24.03.1999.godine, u Gori je živelo oko 18.000 Goranaca. U Srbiji i bivšim jugoslovenskim republikama nalazi se oko 40.000 Goranaca, a značajan broj Goranaca živi i radi u zemljama Evropske unije i u drugim zemljama. Po našim procenama ukupan broj Goranaca, u Gori u Srbiji i u rasejanju iznosi oko 60.000.
Posle završetka intervencije od strane NATO i takozvane Oslobodilačke vojske Kosova, zbog terora albanskih separatista, zbog nepostojanja lične i imovinske sigurnosti, bezbednost ljudi, zbog ne postojanja uslova za opstanak i ostanak, iselilo se oko 10.000 Goranaca u Srbiju, Crnu Goru, Bosnu i Hercegovinu, Makedoniju, Hrvatsku i u zemlje Evropske Unije. Manji deo stanovništva Gore, oko 8.000, ostalo je da živi u Gori.
U Gori je, nakon ustanovljavanja Međunarodne misije UNMIK i Vojne misije KFOR, pojačan pritisak albanskih separatista na Gorance. Desila su se ubistva Goranaca, čiji izvršioci nikada nisu otkriveni. Zapaljen je jedan broj goranskih kuća. Uzurpirani gotovo svi stanovi Goranaca koji se nalaze u Dragašu. Postala su veoma učestala fizička maltretiranja i premlaćivanja Goranaca. Većina zaposlenih Goranci su nezakonito oterani sa svojih radnih mesta na kojima su radili.
Onemogućava se Gorancima da uče na svom srpskom jeziku. Nasilno im se uvodi «bošnjački jezik» nameće im se nasilno program i plan albanskih školskih institucija i na taj način vrši kulturni genocid Goranaca i nacionalna asimilacija u «Bošnjake».
Ukinuta im je lokalna samouprava. Goranci veoma teško ostvaruju svoja nacionalna, ljudska i politička prava. Posebno pravo na slobodu i bezbedan život, pravo na rad, na obrazovanje na svom maternjem jeziku i po programu Matice republike Srbije, prisutno je, stalnim pritiscima na Gorance kidanjem njihovih institucionalnih i kulturnih veza sa Srbijom.
Uništena je privredna i poljoprivredna infrastruktura. Nezakonito je izvršena privatizacija javnih preduzeća. Najveći privredni subjekti u opštini Gora «Drateks» i PP «Šar proizvodi», kao društvena preduzeća više i ne postoje.
Individualna stočarska proizvodnja je svedena na minimum.
Zbog nepostojanja odgovarajuće, efikasne granične kontrole prema Republici Albaniji i Republici Makedoniji, prisutna je pojava pljačke sitne i krupne stoke. Sve to govori o neodrživom boravku, opstanku i ostanku Goranaca u Gori.
Gora se prostire na oko 310 km², pokriva oko 66 km granice sa Republikom Albanijom i Republikom Makedonijom. U potpunom je okruženju sa svih strana albanskim življem i predstavlja totalnu enklavu naseljenu etničkim Gorancima u gotovo etnički čistim goranskim selima.
Opština Gora raspolaže značajnim prirodnim bogatstvima. U prvom redu visoko kvalitetnim pašnjacima na površini većoj od 200 km². Bogata je lekovitim biljem. Ima uslova za razvoj zimskog, letnjeg, zdravstvenog i lovnog turizma. Bogata je vodotokovima i izvorima čiste planinske vode, a priroda je gotovo netaknuta.
Gora ima i veliki potencijal u ljudskim resursima. Goranci su poznati kao vredne zanatlije- poslastičari, buregdžije, kuvari, pekari…
Među Gorancima ima veliki broj stručno osposobljenih srednjoškolaca, građana sa završenim akademskim obrazovanjem i akademskim titulama magistara i doktora nauka. Među visokoškolcima su najbrojniji lekari, pravnici, ekonomisti, inženjeri raznih struka, profesori i slično. Goranci su poznati po svojoj privrženosti svojoj Gori i uvek joj se vraćaju.
Goranci imaju kao maternji srpski jezik, na kome stiču predškolsko, osnovno, srednjoškolsko i visoko obrazovanje. Koriste ćirilično i latinično pismo srpskog jezika. U porodici i u svom okruženju govore «goranskim», našinskim jezikom, koji je arhaična varijanta južno moravskog- vranjanskog dijalekta. Imaju svoje narodne pesme, izreke, poslovice, zagonetke… Imaju svoje narodne igre, izvornu narodnu nošnju i muziku, imaju svoj folklor i kulturu. Među Gorancima postoje i književni stvaraoci, pesnici i prozaisti i naučni radnici.
Da bi se sačuvali Goranci i Gora, na Kosovu i Metohiji, i kako bi se olakšao život Gorancima koji žive i rade u centralnoj Srbiji, da ne bi nestali i izgubili se sa ovih prostora, mi se politički organizujemo kako bi političkim, pravnim i demokratskim oblicima borbe očuvali svoj identitet i entitet Goru.
Ove uvodne napomene su izvor, osnova na kojoj temeljimo politički program Građanske Inicijative Goranaca. Sa programom koji sledi obraćamo se u prvom redu Gorancima, a onda i svim građanima Srbije.
PROGRAM
rada i političkih aktivnosti političke stranke Građanska Inicijativa Goranaca
Polazeći od ciljeva formiranja Građanske Inicijative Goranaca kao političke stranke, ona sebi postavlja sledeće programske zadatke i aktivnosti.
I
Očuvanje identiteta
Očuvanje identiteta Goranaca, kao autohtone nacionalne zajednice koja je nastala na određenom istorijskom stepenu razvoja države Srbije, će biti, bilo je i jeste dugoročni cilj GIG-a. Ostavarivaće se jačanjem svesti o pripadnosti Goranaca toj etničkoj zajednici. Razvijaćemo i sprovoditi takve aktivnosti u kojima će se potvrđivati njihova svest, pravo na slobodno nacionalno opredeljenje i ostvarivanje svih nacionalnih verskih, ljudskih prava i političkih sloboda u okviru matice Srbije.
II
Očuvanje entiteta
Da bi se omogućilo očuvanje identiteta Goranaca, Građanska Inicijativa Goranaca će se preko institucija države Srbije, međunarodnih organizacija, naučnih institucija, sredstava informisanja, političkim, pravnim i demokratskim sredstvima borbe zasnovanim na Ustavu i zakonima Srbije, na međunarodnom pravu, zalagati za očuvanje entiteta Gore, u kojoj žive i rade Goranci i drugi građani za vraćanje opštine Gora njenim građanima.
III
Lokalna samouprava
U okviru svoje opštine Gora, GIG će se zalagati za potpunu lokalnu samoupravu Goranaca. Ona će se ogledati kroz formiranje Skupštine opštine Gora, njenih izvršnih organa i organa lokalne samouprave, preko kojih i u kojima će se ostvarivati politička, ljudska i građanska prava opština Gore, Goranaca i svih drugih koji žive i koji bi hteli živeti u Gori. Borićemo se za građansku Goru, za opštinu Gora, koja će pripadati svim njenim građanima, koju će doživljavati kao svoju.
IV
Povratak Goranaca u Goru
Veliki broj Goranaca sa čitavim porodicama, napustilo je Goru i pokrajinu Kosovo i Metohiju zbog poznatih događaja i pritisaka. Taj pritisak je oličen u fizičkim likvidacijama Goranaca, organizovanog i ciljnog premlaćivanja Goranaca, paljenja i uništavanja njihove imovine – kuća, stanova, privatne imovine. Nezakonito isterivanja sa radnih mesta radnika – Goranaca iz društvenih preduzeća, opštinske uprave, sudstva, zdravstva, prosvete i kulture. Onemogućava se obrazovanje Goranaca na svom maternjem jeziku. Zbog toga pred GIG-om stoji zadatak i borba na kraći i duži rok, da se svima onim Gorancima koji žele vratiti na svoja ognjišta vrate u svoju Goru obezbedi održivi povratak, opstanak i ostanak u Gori.
V
Uslovi za povratak, ostanak i opstanak u Gori
Da bi se otpočelo s organizovanim povratkom, GIG će se političkom borbom, demokratskim i pravnim sredstvima zalagati za:
Garantovanje prava na život, na slobodu kretanja, ličnu i imovinsku sigurnost i prava na rad Goranaca.
Stalno će razvijati aktivnosti za obrazovanje i vaspitavanje svojih mladih naraštaja na maternjem – srpskom jeziku.
Za školovanje od predškolskog do visokog obrazovanja po programima i planovima matične Republike Srbije.
Kroz odgovarajuće aktivnosti GIG će nastojati da obezbedi goransku lokalnu upravu, sudstvo i učestvovanje Goranaca u Lokalnu policiju u okviru opštine.
Pokretaće aktivnosti zdravstvene zaštite građana u opštini Gora.
Razvijaćemo aktivnosti na očuvanju jezika i pisma, kulture, tradicije, folklora, umetničkog stvaralaštva.
GIG će se aktivno založiti za informisanje svih građana u Gori i u svim sredinama gde žive i rade Goranci preko sredstava javnog informiranja.
Da bi se ostvarili uslovi za održivi ostanak i opstanak Goranaca i drugih građana u Gori, GIG će se zalagati za ostvarivanje osnovnih privredno-socijalnih uslova za rad u opštini Gora.
U tom pravcu neophodno je institucionalno povezivanje opštine Gore sa institucijama Republike Srbije.
Sagledaćemo položaj Goranaca u pogledu ostvarivanja socijalne sigurnosti zapošljavanja i samozapošljavanja. GIG će se zalagati preko institucija Republike Srbije svim političkim, pravnim i demokratskim sredstvima za veću brigu države Srbije za uključivanje i integrisanje Goranaca koji žele da ostanu da žive i rade u centralnoj Srbiji. Da im se omogući ravnopravni položaj u zapošljavanju, uz sagledavanje i spoznavanje istine o Gorancima kao obrazovanim, stručnim i vrednim radnicima. U određenim slučajevima pokrenuti proces za zbrinjavanje socijalno ugroženih porodica i pojedinaca, zapošljavanjem i stambenim zbrinjavanjem.
GIG će značajne aktivnost sprovoditi na mogućnost ostvarivanja prava na rad Goranaca u Gori preko angažovanja sredstava iz Nacionalnog investicionalnog plana za ubrzani regionalni i privredni razvoj. To stoga što opština Gora raspolaže prirodnim resursima i uslovima za privredni razvoj, koji su sada potpuno zanemareni. Opština Gora raspolaže visoko kvalitetnim pašnjačkim površinama što pogoduje razvoju stočarstva posebno ovčarstva.
Stoga nastojaćemo da kod Goranaca koji žele da se vrate i rade u Gori, kod onih koji žive i rade u Gori, razvijemo svest o samozapošljavanju u privredi, posebno u stočarstvu i stočarskoj proizvodnji. GIG će se zalagati za izradu takvih investicionih programa koji će osigurati sigurno zapošljenje, proizvodnju i plasman proizvoda. Zalagaće se za finansiranje tih programa iz sredstava Nacionalnog investicionog plana Republike Srbije. Pružaće pomoć i u izradi investiciono-tehničke dokumentacije za te programe.
Na Šar planini postoji veliki broj lekovitih biljaka što pogoduje skupljanju i preradi istog. Postoje uslovi za razvoj letnjeg, zimskog, zdravstvenog i lovnog turizma zasnovanih na netaknutoj prirodi, bogatstvu flore i faune.
Obzirom da je veliki broj Goranaca posle događaja od 1999/11/6. godine izbegao u centralnu Srbiju, njih oko 10.000, GIG će se svojim aktivnostima zalagati za ostvarivanje njihovih ljudskih, političkih, nacionalnih i verskih prava i sloboda. Angažovaćemo se i u pružanju pravne pomoći građanima Gore.
GIG će se preko nadležnih državnih organa zalagati za pravnu legalizaciju izgrađenih stambenih objekata u centralnoj Srbiji, koje su Goranci svojim sredstvima izgradili. Zalagaćemo se da se onim građanima čije su kuće i privredni objekti srušeni ili zapaljeni, oslobode od plaćanja legalizacije.
Zalagaćemo se u pružanju pomoći oko postupaka za naknadu štete onim osobama koja su pretrpela takvu štetu u Gori i drugim mestima.
Zalagaćemo se za sveukupnu integraciju Goranaca u sve pravne, političke, privredne, obrazovne, kulturne, znanstvene i informativne institucije u okviru Republike Srbije.
GIG će se posebno zalagati za osiguravanje stipendija i druge vrste pomoći od strane države Srbije i namenskih stranih fondova za obrazovanje mladih Goranaca.
Mladi su budućnost naše zajednice i akcenat GIG-a će upravo i biti na sveobuhvatnoj pomoći mladim pripadnicima goranske zajednice, kako bi se ravnopravno s pripadnicima ostalih zajednica uspešno integrisali u okolinu i društvo.
GIG će osnovati poseban fond SOLIDARNOST iz čijih sredstava će finansirati školovanje talentovanih Goranaca koji nisu u prilici da sebi plaćaju školovanje.
Da bi se to ostvarilo, GIG će se kao politička stranka Goranaca boriti da se Goranci korišćenjem izbornog prava uključe i dobiju svoje predstavnike na svim nivoima zakonodavne, izvršne i sudske vlasti, na nivou republike, pokrajna i lokalne samouprave i drugim institucijama sistema.
GIG će, u ostvarivanju ovog Programa, sarađivati sa drugim političkim organizacijama, vladinim i nevladinim organizacijama, humanitarnim organizacijama i Udruženjima građana.
U Beogradu,
2009/12/27.
Orhan Dragaš
Predsednik GIG